Nietzsche'nin Yaşamından Dramatik Kesitler !

[denizindibi]

Nietzsche , hayatıyla felsefesinin birlikte okunmadan anlaşılamayacağı ender filozoflardan biridir. Yaşadıklarından derinden etkilenen ve bu etkilenimler dolayısıyla felsefesini sertleştiren bu aykırı filozofun hayatı , oldukça trajiktir.

Babası Karl Ludwig'in Protestan kilisesinin papazı olması , annesininde papaz ailesinden olması sebebiyle dindar bir çevrede yetişen Nietzsche , henüz 5 yaşındayken babasının beynindeki tümör sebebiyle körleşerek ölmesiyle derinden sarsılmıştır.

Babasının ölümünden sonra yaşamını annesi , halaları ve kızkardeşinin bakımı altında sürdüren Nietzsche , katı geleneklerle büyümüştür.Yakınında sürekli olarak kadınlar bulunan Nietzsche'nin hayatında , bu dönemlerin oldukça etkileri mevcuttur.

Küçük yaşlardan itibaren , dindar olan ailesinin de etkisiyle dini konulara yöneldi ve ilk sorgulamaları henüz ilkokula giderken başlamıştı.

9 yaşındayken 6 yıl yatılı kalacağı ve neredeyse askeri bir hayatı olacak olan Nietzsche , düşünmek için bolca zaman bulur.Bu dönem , Nietzsche'nin kendiyle başbaşa kalıp , derin tefekkürlere dalacağı , hatta ilk otobiyagrafisini 13 yaşındayken yazacağı dönemdir.

Otobiyografisini daha 13 yaşındayken yazması , Nietzsche'nin ne kadar yetkin bir çocuk olduğu gösterir. Babasını küçük yaşta katbetmesi , katı geleneklerle donanmış kadınlarca bakımının üstlenilmesi , dindar bir aileye sahip oluşu , onun çocukluğunun en önemli konularıdır.

Ortaokulu bitirip , Bonn Üniversitesi'ne filoloji ve teoloji öğrencisi olarak kaydını yaptırması , onun için bi başlangıçtır diyebiliriz.Çünkü Nietzsche , zamanla filolojik düşüncelerini felsefe alanına taşıyacak ve Yunan felsefesindeki kavramları , sözcük köklerinden yola çıkarak yeniden ele alacaktır.

Içine kapanık bir öğrenci oluşu ve yatılı olarak okuduğu ortaokulun ağır yaşantısı , onu sürekli olarak düşünmeye ve çalışmaya yönelttiğinden , eğitim hayatı boyunca çalışkan bir öğrenci yapmıştır.Üniversite hocası Ritschl'in filoloji alanında etkisi oldukça büyüktür.Ritschl'in daha üniversite sıralarındayken , bir hoca olarak onun ne kadar keskin bir zekaya sahip olduğu görmesi , ilerde Nietzsche'nin genç yaşta profösör ünvanı almasına sebep olacaktır.

Nietzsche'nin Ritschl'in ardından Leipzig'e gitmesi ve orada Wagner ve Schopenhauer'i tanıması , hocasına verdiği değeri göstermektedir.Nietzsche'nin hocasının ardından Leipzig'e gitmesi , hayatının dönüm noktalarından biridir.

Leipzig'de Schopenhauer'un "Bir Çeşit Arzu ve Temsil Dünyası" adlı yapıtını okuması , onu Schopenhauer'e fazlasıyla yaklaşmıştır.Sonradan lanetliyecek olan Schopenhauer'i yakından keşfetmiştir.

Wagner'de o dönemler , Leipzig'e sıkça gelir ve bestelerini , düşüncelerini burada geliştirirdi.Nietzsche'nin üniversiteyi bitirdikten sonra , hocası Ritschl'in tavsiye üzerine genç yaşta Basel Üniversitesi'ne profesör olarak atanması , Wagner ve Nietzsche'nin yollarını kesiştirmiştir.Bu kesişme , Nietzsche'nin felsefi anlayışında bir başka dönüm noktasıdır.

Nietzsche , üniversite hayatı boyunca , sürekli olarak sorunlu bir psikolojiye sahiptir.1870 yılında Basel Üniversitesi'nden izin alıp , Almanya-Fransa savaşına katılması bunun göstergesidir.Genç yaşta elde ettiği profesörlük ünvanını bu şekilde tehlikeye atarak , kendince en doğru işi yapmıştı.

Henüz 27 yaşındayken edindiği bu ünvanı hakkıyla yerine getirse de , zamanla felsefeye yönelecekti.Çünkü yanlızlığı içten içe yaşıyordu.30'lu yaşların başından itibaren psikolojik olarak bir kaos dönemine girer. Wagner ile arası giderek açılır.Sağlığı sürekli olarak bozuktur ve bir süre sonra , 1879 yılında üniversitedeki görevinden istifa eder.36 yaşındaki bu erken veda , tamamen sağlık sorunları üzerine değildir.Çünkü giderek filolojiden uzaklaşmış ve felsefeye yönelmiştir.Hatta felsefe kürsüsüne başvuruda bulunsa da , bu istek geri çevrilmiştir.

Bu dönemden sonra gezgin hayatı yaşayan Nietzsche , pansiyon odalarında durmadan el yazmaları yazmış , durmadan üretmiştir.Sağlığı günden güne kötüye gitse de , o , bundan vazgeçmemiştir.

Wagner'den tamamen kopuşu , onu iyice yanlızlığa itmiş ve felsefesinin bir çok yönünü , bu yanlızlığın derin iç çekişleri arasında oluşturmuştur.

1882 yılında , 38 yaşındayken Salome adlı genç bir kızla tanışır.Sıkı bir dostluk kurar.Fakat Nietzsche'nin oldukça sert mizacı ve keskinliği , Salome'nin sürekli olarak Nietzsche'nin bir adım uzağında kalmasına sebep olacaktır.

Nietzsche , Salome'ye duyduğu platonik aşkın geri çevrilmesi üzerine iyice yanlız kalır ve ruh sağlığı , daha öncekinden çok daha fazla bozulur.Felsefesine derinden etki eden bir başka mevzu ise Salome'dur.

Sürekli olarak çevresinde ihanet gören Nietzsche , yaşam tarzı olarak bir gezgini andırmakta ve artık dönem dönem migren ve buna bağlı sinir krizleri geçirmektedir.

1888 yılından sonra artan rahatsızlığı , onu giderek güçsüzleştirir.Bu yıldan sonra tuhaf davranışları gözlenen Nietzsche'nin , sahibinin kırbaçladığı bir ata sarılıp ağladığı dahi görülmüştür.

Nietzsche'nin dostu Overback , durumu kavradıktan sonra Nietzsche'yi Lena'da bir hastaneye yatırır.Bu süreden sonra Nietzsche'de hiçbir düzelme görülmemesiyle birlikte , durumu gitgide kötüleşir..

Artık şuurunu neredeyse kaybetmiştir.Sonradan buna neden olan şeyin , 3.dereceden frengi olduğu anlaşılsada , Nietzsche artık çıldırmış bir vaziyettedir.

Sadece arasıra zeka belirtileri gösterir ve yatalaktır.Hasteneden sonra bakımını ablası Elizabhet üstlenir.Ölmeden 3 yıl önce , 1897 yılında annesini kaybetmesini anlayamayacak kadar kötüdür sağlığı...

23 Nisan 1900'de hayata gözlerini yuman Nietzsche , genç sayılabilecek yaştaki ölümüyle , son zamanlarda oluşan hayran grubunu üzüntüye boğar.


kaynak : Mehmet BERK