Hasta Hakları Yönetmeliği

[cr@zy]

Hasta Hakları Yönetmeliği

Kanunlar önemlidir. Sağlık da önemlidir. Aşağıda verdiğim HASTA HAKLARI YÖNETMELI?I işbu sebeplerden dolayı bilinmelidir görüşündeyim.
Başka haklarıda var elbet hastaların, Anayasa, uluslararası mevzuat ve diğer kanunlarla verilen. Ancak bu hemen hemen en kapsamlı mevzuattır diyebiliriz.
Ancak Bilgilenme ve haklarınızdan haberdar olabilmeniz açısından faydalı olacağı kanısındayım.
Unutmayın ki bilmediğiniz bir hakkınız size bir fayda getirmez.

HASTA HAKLARI YÖNETMELIGI

Resmi Gazete, Tarih: 01.08.1998; Sayı: 23420


BIRINCI BÖLÜM

Amaç, Kapsam, Dayanak, Tanimlar ve Ilkeler

Amaç
Madde 1- Bu Yönetmelik; temel insan haklarinin saglik hizmetleri sahasindaki yansimasi olan ve basta Türkiye Cumhuriyeti Anayasasi'nda, diger mevzuatta ve milletlerarasi hukuki metinlerde kabul edilen "hasta haklari"ni somut olarak göstermek ve saglik hizmeti verilen bütün kurum ve kuruluslarda ve saglik kurum ve kuruluslari disinda saglik hizmeti verilen hallerde, insan haysiyetine yakisir sekilde herkesin "hasta haklari"ndan faydalanabilmesine, hak ihlallerinden korunabilmesine ve gerektiginde hukuki korunma yollarini fiilen kullanabilmesine dair usül ve esaslari düzenlemek amaci ile hazirlanmistir.

Kapsam
Madde 2- Bu Yönetmelik; saglik hizmeti verilen resmi ve özel bütün kurum ve kuruluslari, bu kurum ve kuruluslarda veya bunlarin disinda hizmete katilan her kademedeki ve unvandaki ilgilileri ve hizmetten faydalanma hakkini haiz olan bütün fertleri kapsar.

Hukuki Dayanak

Madde 3- Bu Yönetmelik; 3359 sayili Saglik Hizmetleri Temel Kanunu'nun 9 uncu maddesinin (c) bendine ve 181 sayili Saglik Bakanligi'nin Teskilat ve Görevleri Hakkinda Kanun Hükmünde Kararname'nin 43 üncü maddesine dayanilarak hazirlanmistir.

Tanimlar

Madde 4- Bu Yönetmelik'te geçen deyimlerden;

a) Bakanlik: Saglik Bakanligi'ni,

b) Hasta: Saglik hizmetlerinden faydalanma ihtiyaci bulunan kimseyi,

c) Personel: Hizmetin, resmi veya özel saglik kurumlarinda ve kuruluslarinda veya serbest olarak sunulmasina bakilmaksizin, saglik hizmetinin verilmesine istirak eden bütün saglik meslekleri mensuplarini ve saglik meslekleri mensubu olmasa bile saglik hizmetinin verilmesine sorumlu olarak istirak eden kimseleri,

d) Saglik kurum ve kurulusu: Milli Savunma Bakanligi'na ait olanlar hariç olmak üzere, saglik hizmeti verilen resmi veya özel bütün kurum ve kuruluslar ile tababet icra edilen bütün yerleri,

e) Hasta haklari: Saglik hizmetlerinden faydalanma ihtiyaci bulunan fertlerin, sirf insan olmalari sebebiyle sahip bulunduklari ve T.C. Anayasasi, milletlerarasi andlasmalar, kanunlar ve diger mevzuat ile teminat altina alinmis bulunan haklarini,

ifade eder.

Ilkeler
Madde 5- Saglik hizmetlerinin sunulmasinda asagidaki ilkelere uyulmasi sarttir:

a) Bedeni, ruhi ve sosyal yönden tam bir iyilik hali içinde yasama hakkinin, en temel insan hakki oldugu, hizmetin her safhasinda daima gözönünde bulundurulur.

b) Herkesin yasama, maddi ve manevi varligini koruma ve gelistirme hakkini haiz oldugu ve hiçbir merci veya kimsenin bu hakki ortadan kaldirmak yetkisinin olmadigi bilinerek, hastaya insanca muamelede bulunulur.

c) Saglik hizmetinin verilmesinde, hastalarin, irk, dil, din ve mezhep, cinsiyet, siyasi düsünce, felsefi inanç ve ekonomik ve sosyal durumlari ile sair farkliliklari dikkate alinamaz. Saglik hizmetleri, herkesin kolayca ulasabilecegi sekilde planlanip düzenlenir.

d) Tibbi zorunluluklar ve kanunlarda yazili haller disinda, rizasi olmaksizin kisinin vücut bütünlügüne ve diger kisilik haklarina dokunulamaz.

e) Kisi, rizasi ve Bakanligin izni olmaksizin tibbi arastirmalara tabi tutulamaz.

f) Kanun ile müsaade edilen haller ile tibbi zorunluluklar disinda, hastanin özel hayatinin ve aile hayatinin gizliligine dokunulamaz.



IKINCI BÖLÜM

Saglik Hizmetlerinden Faydalanma Hakki

Adalet ve Hakkaniyete Uygun Olarak Faydalanma

Madde 6- Hasta,adalet ve hakkaniyet ilkeleri çerçevesinde saglikli yasamanin tesvik edilmesine yönelik faaliyetler ve koruyucu saglik hizmetleri de dahil olmak üzere, saglik hizmetlerinden ihtiyaçlarina uygun olarak faydalanma hakkina sahiptir. Bu hak, saglik hizmeti veren bütün kurum ve kuruluslar ile saglik hizmetinde görev alan personelin adalet ve hakkaniyet ilkelerine uygun hizmet verme yükümlülüklerini de içerir.

Bilgi Isteme

Madde 7- Hasta, saglik hizmetlerinden nasil faydalanabilecegi konusunda bilgi isteyebilir. Bu hak, hangi saglik kurulusundan hangi sartlara göre faydalanilabilecegini, saglik kurum ve kuruluslari tarafindan verilen her türlü hizmet ve imkanin neler oldugunu ve müracaat edilen kurulusta verilen saglik hizmetlerinden faydalanma usulüne ögrenme haklarini da kapsar.

Bütün saglik kurum ve kuruluslari, hastayi birinci fikra uyarinca bilgilendirmek için yeterli teknik donanimi haiz birimi olusturmak; bu birimde, hastaya kesin ve yeterli bilgi verebilecek nitelik ve ehliyete sahip personeli daimi olarak istihdam etmek ve hastanin ihtiyaci olan birimlere kolayca ulasabilmesini temin etmek üzere, kurulusun uygun yerlerinde bilgilendirici tabela, brosür ve isaretler bulundurmak gibi tedbirleri almak zorundadirlar.

Saglik Kurulusunu Seçme ve Degistirme

Madde 8- Hasta; tabi oldugu mevzuatin öngördügü usül ve sartlara uyulmak kaydi ile, saglik kurum ve kurulusunu seçme ve seçtigi saglik kurulusunda verilen saglik hizmetinden faydalanma hakkina sahiptir.

Mevzuat ile belirlenmis sevk sistemine uygun olmak sarti ile hasta saglik kurulusunu degistirebilir. Ancak,kurulusu degistirmenin hayati tehlikeye yol açip açmayacagi ve hastaliginin daha da agirlasip agirlasmayacagi hususlarinda hastanin tabip tarafindan aydinlatilmasi ve hayati tehlike bakimindan saglik kurulusunun degistirilmesinde tibben sakinca görülmemesi esastir.

Acil vak'alar disinda, herhangi bir sosyal güvenlik kurulusuna bagli olup da mevzuatin öngördügü sevk zincirine uymayanlar aradaki ücret farkini kendileri karsilar.

Hastanin saglik kurulusunda kalmasinda tibben fayda bulunmayan veya bir baska saglik kurulusuna nakli gerekli olan hallerde, durum hastaya veya 15 inci maddenin ikinci fikrasinda belirtilen kisilere açiklanir. Nakilden önce, gereken bilgiler nakil talebinde bulunulan veya tibben uygun görülen saglik kurulusuna, sevkeden kurulus veya mevzuatla belirlenen yetkililerce verilir. Her iki durumda da hizmetin aksamadan ve kesintisiz olarak verilmesi esastir.

Personeli Tanima, Seçme ve DegistirmeMadde 9- Hastaya talebi halinde, kendisine saglik hizmeti verecek veya vermekte olan tabiplerin ve diger personelin kimlikleri, görev ve unvanlari hakkinda bilgi verilir.

Mevzuat ile belirlenmis usüllere uyulmak sarti ile hastanin, kendisine saglik hizmeti verecek olan personeli serbestçe seçme, tedavisi ile ilgilenen tabibi degistirme ve baska tabiplerin konsültasyonunu istemek hakki vardir.

Personeli seçme, tabibi degistirme ve konsültasyon isteme haklari kullanildiginda, mevzuat ile belirlenen ücret farki, bu haklari kullanan hasta tarafindan karsilanir.

Öncelik Sirasinin Belirlenmesini Isteme

Madde 10- Saglik kurulusunun hizmet verme imkanlarinin yetersiz veya sinirli olmasi sebebiyle saglik hizmeti talebi zamaninda karsilanamayan hallerde, hastanin, öncelik hakkinin tibbi kriterlere dayali ve objektif olarak belirlenmesini istemek hakki vardir.

Acil ve adli vak'alar ile yaslilar ve özürlüler hakkinda öncelik sirasinin belirlenmesinde ilgili mevzuat hükümleri uygulanir.

Tibbi Gereklere Uygun Teshis, Tedavi ve Bakim

Madde 11- Hasta, modern tibbi bilgi ve teknolojinin gereklerine uygun olarak teshisinin konulmasini, tedavisinin yapilmasini ve bakimini istemek hakkina sahiptir.

Tababetin ilkelerine ve tababet ile ilgili mevzuat hükümlerine aykiri veya aldatici mahiyette teshis ve tedavi yapilamaz.

Tibbi Gereklilikler Disinda Müdahale Yasagi

Madde 12- Teshis, tedavi veya korunma maksadi olmaksizin, ölüme veya hayati tehlikeye yol açabilecek veya vücut bütünlügünü ihlal edebilecek veya akli veya bedeni mukavemeti azaltabilecek hiçbir sey yapilamaz ve talep de edilemez.

Ötenazi Yasagi

Madde 13- Ötenazi yasaktir.

Tibbi gereklerden bahisle veya her ne suretle olursa olsun, hayat hakkindan vazgeçilemez. Kendisinin veya bir baskasinin talebi olsa dahil, kimsenin hayatina son verilemez.

Tibbi Özen Gösterilmesi

Madde 14- Personel, hastanin durumunun gerektirdigi tibbi özeni gösterir. Hastanin hayatini kurtarmak veya sagligini korumak mümkün olmadigi takdirde dahi, istirabini azaltmaya veya dindirmeye çalismak zorunludur.



ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

Saglik Durumu Ile Ilgili Bilgi Alma Hakki

Genel Olarak Bilgi Isteme

Madde 15- Hasta; saglik durumunu, kendisine uygulanacak tibbi islemleri, bunlarin faydalari ve muhtemel sakincalari, alternatif tibbi müdahale usülleri, tedavinin kabul edilmemesi halinde ortaya çikabilecek muhtemel sonuçlari ve hastaligin seyri ve neticeleri konusunda sözlü veya yazili olarak bilgi istemek hakkina sahiptir.

Saglik durumu ile ilgili gereken bilgiyi, bizzat hasta veya hastanin küçük, temyiz kudretinden yoksun veya kisitli olmasi halinde velisi veya vasisi isteyebilir. Hasta, saglik durumu hakkinda bilgi almak üzere bir baskasina da yetki verebilir. Gerek görülen hallerde yetkinin belgelendirilmesi istenilebilir.

Hasta, tedavisi ile ilgilenen tabip disinda bir baska tabipten de saglik durumu hakkinda bilgi alabilir.

Kayitlari Inceleme

Madde 16- Hasta, saglik durumu ile ilgili bilgiler bulunan dosyayi ve kayitlari, dogrudan veya vekili veya kanuni temsilcisi vasitasi ile inceleyebilir ve bir suretini alabilir. Bu kayitlar, sadece hastanin tedavisi ile dogrudan ilgili olanlar tarafindan görülebilir.

Kayitlarin Düzeltilmesini Isteme

Madde 17- Hasta; saglik kurum ve kuruluslari nezdinde bulunan kayitlarinda eksik, belirsiz ve hatali tibbi ve sahsi bilgilerin tamamlanmasini, açiklanmasini, düzeltilmesini ve nihai saglik durumu ve sahsi durumuna uygun hale getirilmesini isteyebilir.

Bu hak, hastanin saglik durumu ile ilgili raporlara itiraz ve ayni veya baska kurum ve kuruluslarda saglik durumu hakkinda yeni rapor düzenlenmesini isteme haklarini da kapsar.

Bilgi Vermenin Usulü

Madde 18- Bilgi, gerektiginde tercüman kullanilarak, hastanin anlayabilecegi sekilde, tibbi terimler mümkün oldugunca kullanilmadan, tereddüt ve süpheye yer verilmeden ve hastanin ruhi durumuna uygun ve nazik bir ifade ile verilir.

Bilgi Verilmesi Caiz Olmayan ve Tedbir Alinmasi Gereken haller

Madde 19- Hastanin manevi yapisi üzerinde fena tesir yapmak suretiyle hastaligin artmasi ihtimalinin bulunmasi ve hastaligin seyrinin ve sonucunun vahim görülmesi hallerinde, teshisin saklanmasi caizdir.

Hastaya veya yakinlarina, hastanin saglik durumu hakkinda bilgi verilip verilmemesi, yukaridaki fikrada belirtilen sartlar çerçevesinde tabibinin takdirine baglidir.

Tedavisi olmayan bir teshis, ancak bir tabip tarafindan ve tam bir ihtiyat içinde hastaya hissettirilebilir veya bildirilebilir. Hastanin aksi yönde bir talebinin bulunmamasi veya açiklanacagi sahsin önceden belirlenmemesi halinde, böyle bir teshis ailesine bildirilir.

Bilgi Verilmesini Yasaklama

Madde 20- Ilgili mevzuat hükümlerine ve hastaligin mahiyetine göre yetkili mercilerce alinacak tedbirlerin gerektirdigi haller disinda; hasta, saglik durumu hakkinda kendisine veya ailesine veya yakinlarina bilgi verilmemesini isteyebilir.

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

Hasta Haklarinin Korunmasi

Mahremiyete Saygi Gösterilmesi

Madde 21- Hastanin, mahremiyetine saygi gösterilmesi esastir. Hasta mahremiyetinin korunmasini açikça talep de edebilir. Her türlü tibbi müdahale, hastanin mahremiyetine saygi gösterilmek suretiyle icra edilir.

Mahremiyete saygi gösterilmesi ve bunu istemek hakki;

a) Hastanin, saglik durumu ile ilgili tibbi degerlendirmelerin gizlilik içerisinde yürütülmesini,

b) Muayenenin, teshisin, tedavinin ve hasta ile dogrudan temasi gerektiren diger islemlerin makul bir gizlilik ortaminda gerçeklestirilmesini,

c) Tibben sakinca olmayan hallerde yaninda bir yakininin bulunmasina izin verilmesini,

d) Tedavisi ile dogrudan ilgili olmayan kimselerin, tibbi müdahale sirasinda bulunmamasini,

e) Hastaligin mahiyeti gerektirmedikçe hastanin sahsi ve ailevi hayatina müdahale edilmemesini,

f) Saglik harcamalarinin kaynaginin gizli tutulmasini, kapsar.

Ölüm olayi, mahremiyetin bozulmasi hakkini vermez.

Egitim verilen saglik kurum ve kuruluslarinda, hastanin tedavisi ile dogrudan ilgili olmayanlarin tibbi müdahale sirasinda bulunmasi gerekli ise; önceden veya tedavi sirasinda bunun için hastanin ayrica rizasi alinir.

Riza Olmaksizin Tibbi Ameliyeye Tabi Tutulmama

Madde 22- Kanunda gösterilen istisnalar hariç olmak üzere, kimse, rizasi olmaksizin ve verdigi rizaya uygun olmayan bir sekilde tibbi ameliyeye tabi tutulamaz.

Bir suç isledigi veya buna istirak ettigi süphesi altinda bulunan kisinin isledigi suçun muhtemel delillerinin, kendisinin veya magdurun vücudunda oldugu düsünülen hallerde; bu delillerin ortaya çikarilmasi için sanigin veya magdurun tibbi ameliyeye tabi tutulmasi, hakimin kararina baglidir.

Gecikmesinde sakinca bulunan hallerde bu ameliye, cumhuriyet savcisinin talebi üzerine yapilabilir.

Bilgilerin Gizli Tutulmasi

Madde 23- Saglik hizmetinin verilmesi sebebiyle edinilen bilgiler, kanun ile müsaade edilen haller disinda, hiçbir sekilde açiklanamaz.

Kisinin rizasina dayansa bile, kisilik haklarindan bütünüyle vazgeçilmesi, bu haklarin baskalarina devri veya asiri sekilde sinirlanmasi neticesini doguran hallerde bilginin açiklanmasi, bunlari açiklayanin hukuki sorumlulugunu kaldirmaz.

Hukuki ve ahlaki yönden geçerli ve hakli bir sebebe dayanmaksizin hastaya zarar verme ihtimali bulunan bilginin ifsa edilmesi, personelin ve diger kimselerin hukuki ve cezai sorumlulugunu da gerektirir.

Arastirma ve egitim amaci ile yapilan faaliyetlerde de hastanin kimlik bilgileri, rizasi olmaksizin açiklanamaz.

BESINCI BÖLÜM

Tibbi Müdahalede Hastanin Rizasi

Hastanin Rizasi ve Izin

Madde 24- Tibbi müdahalelerde hastanin rizasi gerekir. Hasta küçük veya mahcur ise velisinden veya vasisinden izin alinir. Hastanin, velisinin veya vasisinin olmadigi veya hazir bulunamadigi veya hastanin ifade gücünün olmadigi hallerde, bu sart aranmaz.

Kanuni temsilci tarafindan muvafakat verilmeyen hallerde, müdahalede bulunmak tibben gerekli ise, velayet ve vesayet altindaki hastaya tibbi müdahalede bulunulabilmesi; Türk Medeni Kanunu'nun 272 nci ve 431 inci maddeleri uyarinca mahkeme kararina baglidir.

Kanuni temsilciden veya mahkemeden izin alinmasi zaman gerektirecek ve hastaya derhal müdahale edilmedigi takdirde hayati veya hayati organlarindan birisi tehdit altina girecek ise, izin sarti aranmaz.

Üçüncü fikrada belirtilen ve hayati veya hayati organlardan birisini tehdit eden acil haller haricinde, rizanin her zaman geri alinmasi mümkündür.

Rizanin geri alinmasi, hastanin tedaviyi reddetmesi anl***** gelir.

Rizanin müdahale basladiktan sonra geri alinmasi, ancak tibbi yönden sakinca bulunmamasi sartina baglidir.

Tedaviyi Reddetme ve Durdurma

Madde 25- Kanunen zorunlu olan haller disinda ve dogabilecek olumsuz sonuçlarin sorumlulugu hastaya ait olmak üzere; hasta kendisine uygulanmasi planlanan veya uygulanmakta olan tedaviyi reddetmek veya durdurulmasini istemek hakkina sahiptir. Bu halde, tedavinin uygulanmamasindan dogacak sonuçlarin hastaya veya kanuni temsilcilerine veyahut yakinlarina anlatilmasi ve bunu gösteren yazili belge alinmasi gerekir.

Bu hakkin kullanilmasi, hastanin saglik kurulusuna tekrar müracaatinda hasta aleyhine kullanilamaz.

Küçügün veya Mahcurun Tibbi Müdahaleye Istiraki

Madde 26- Kanuni temsilcinin muvafakatinin gerektigi ve yeterli oldugu hallerde dahi, mümkün oldugu ölçüde küçük veya mahcur olan hastanin dinlenmesi suretiyle tibbi müdahaleye istiraki saglanir.

Alisilmis Olmayan Tedavi Usullerinin Uygulanmasi

Madde 27- Klinik veya laboratuar muayeneleri sonucunda bilinen klasik tedavi metodlarinin hastaya fayda vermeyeceginin sabit olmasi ve daha evvel deney hayvanlari üzerinde kafi derecede tecrübe edilmek suretiyle faydali tesirlerinin anlasilmasi ve hastanin rizasinin bulunmasi sartlari birlikte mevcut oldugunda, bilinen klasik tedavi metodlari yerine baska bir tedavi usulü uygulanabilir. Ayrica, bilinen klasik tedavi metodu disindaki bir metodun uygulanabilmesi için, hastaya faydali olacaginin ve bu tedavinin bilinen klasik tedavi usullerinden daha elverissiz sonuç vermeyeceginin muhtemel olmasi da sarttir.

Evvelce tecrübe edilmemis bir tibbi tedavi ve müdahale usulü, ancak zarar vermeyeceginin ve hastayi kurtaracaginin mutlak olarak öngörülmesi halinde yapilabilir.

Altinci Bölüm'de yer alan hükümler saklidir.

Rizanin Sekli ve Geçerliligi

Madde 28- Mevzuatin öngördügü istisnalar disinda, riza herhangi bir sekle bagli degildir.

Hukuka ve ahlaka aykiri olarak alinan riza hükümsüzdür ve bu sekilde alinan rizaya dayanilarak müdahalede bulunulamaz.

Organ ve Doku Alinmasinda Riza

Madde 29- 18 yasindan küçük ve mümeyyiz olmayanlardan organ ve doku alinamaz. Bu sartlari tamam olanlardan teshis, tedavi ve bilimsel amaçlar ile organ veya doku alinmasi, 2238 sayili Organ ve Doku Alinmasi, Saklanmasi ve Nakli Hakkinda Kanun'un 6 nci maddesinde öngörülen yazili sekil sartina tabidir. Ölüden organ ve doku alinma sarti ve cesetlerin bilimsel arastirma için muhafazasi hususunda 2238 sayili Kanun'un 14 üncü maddesi hükümleri saklidir.

Aile Planlanmasi Hizmetleri ve Gebeligin Sona Erdirilmesi

Madde 30- Ilgilinin rizasi mevcut olsun veya olmasin, Bakanlik tarafindan tespit edilmis olanlar disindaki ilaç ve araçlar aile planlamasi hizmetlerinde kullanilamaz.

Gebeligin sona erdirilmesi, 2827 sayili Nüfus Planlamasi Hakkinda Kanun ile öngörülen sartlara tabidir.

Sterilizasyon ve gebeligin sona erdirilmesi hallerinde, hastanin rizasi ile evli ise esinin de rizasi gereklidir.

Rizanin Kapsami

Madde 31- Riza alinirken hastanin veya kanuni temsilcisinin tibbi müdahalenin konusu ve sonuçlari hakkinda bilgilendirilip aydinlatilmasi esastir.

Hastanin, uygulanacak tibbi müdahale için verdigi riza, bu müdahalenin gerektirdigi sair tibbi islemleri de kapsar. Ancak, tibbi islemlerin uygulanmasinda, bu Yönetmelik'te ve diger mevzuatta belirlenen haklarin ihlal edilmemesi için azami ihtimam gösterilir.



ALTINCI BÖLÜM

Tibbi Arastirmalar

Tibbi Arastirmalarda Riza

Madde 32- Hiç kimse; Bakanligin izni ve kendi rizasi bulunmaksizin, tecrübe, arastirma veya egitim amaçli hiçbir tibbi müdahale konusu yapilamaz.

Tibbi arastirmalardan beklenen tibbi fayda ve toplum menfaati, üzerinde arastirma yapilmasina riza gösteren gönüllünün hayatindan ve vücut bütünlügünün korunmasindan üstün tutulamaz.

Tibbi arastirmalar, sadece, mevzuata göre arastirmada bulunmayan yetkili ve yeterli tibbi bilgi ve tecrübeyi haiz olan personel tarafindan, mevzuat ile belirlenmis bulunan yerlerde yürütülür.

Gönüllünün tibbi arastirmaya riza göstermis olmasi, bu arastirmada görev alan personelin sorumlulugunu ortadan kaldirmaz.

Gönüllünün Korunmasi ve Bilgilendirilmesi

Madde 33- Arastirmalarda, gönüllünün sagligina ve diger kisilik haklarina zarar verilmemesi için gereken bütün tedbirler alinir. Arastirmanin gönüllüye verecegi muhtemel zararlar önceden tespit edilemedigi takdirde; gönüllü, rizasi bulunsa dahi, arastirma konusu yapilamaz.

Gönüllü; arastirmanin maksadi, usulü, muhtemel faydalari ve zararlari ve arastirmaya istirak etmekten vazgeçebilecegi ve arastirmanin her safhasinda baslangiçta verdigi rizayi geri alabilecegi hususlarinda, önceden yeterince bilgilendirilir.

Riza Alinmasinin Usülü ve Sekli

Madde 34- Tibbi arastirma hakkinda yeterince bilgilendirilmis olan gönüllünün rizasinin maddi veya manevi hiçbir baski altinda olmaksizin, tamamen serbest iradesine dayanilarak alinmasina azami ihtimam gösterilir.

Tibbi arastirmalarda riza yazili sekil sartina tabidir.

Küçüklerin ve Mümeyyiz Olmayanlarin Durumu

Madde 35- Resit ve mümeyyiz olmayanlara, kendilerine faydasi olmadan, sirf tibbi arastirma amaci güden tibbi müdahaleler hiçbir surette tatbik edilemez. Faydalari bulunmasi sarti ile resit ve mümeyyiz olmayanlar üzerinde tibbi arastirma yapilmasi, velilerinin veya vasilerinin rizasina baglidir.

Kanuni temsilci tarafindan muvafakat verilmeyen hallerde, 24 üncü maddenin ikinci fikrasi hükmü uygulanir.

Ilaç ve Terkiplerin Arastirma Amaciyla Kullanimi

Madde 36- Özel mevzuatina göre izin veya ruhsat alinmis olsa dahi, sirf tibbi arastirma amaci ile hasta üzerinde kendi rizasi ve Bakanligin izni bulunmaksizin hiçbir ilaç ve terkip kullanilamaz.

Ilaç ve terkiplerin tibbi arastirmada kullanimi, 29/11/1993 tarihli ve 21480 sayili Resmi Gazete'de yayimlanan Ilaç Arastirmalari Hakkinda Yönetmelik hükümlerine tabidir.



YEDINCI BÖLÜM

Diger Haklar

Güvenligin Saglanmasi

Madde 37- Herkesin, saglik kurum ve kuruluslarinda güvenlik içinde olmayi bekleme ve bunu istemek haklari vardir.

Bütün saglik kurum ve kuruluslari, hastalarin ve ziyaretçi ve refakatçi gibi yakinlarinin can ve mal güvenliklerinin korunmasi ve saglanmasi için gerekli tedbirleri almak zorundadirlar.

Tutuklu ve hükümlerin saglik kurum ve kuruluslarinda muhafazalari ile ilgili özel mevzuat hükümleri saklidir.

Dini Vecibeleri Yerine Getirebilme ve Dini Hizmetlerden Faydalanma

Madde 38- Saglik kurum ve kuruluslarinin imkanlari ölçüsünde hastalara dini vecibelerini serbestçe yerine getirebilmeleri için gereken tedbirler alinir.

Kurum hizmetlerinde aksamalara sebebiyet verilmemek, baskalarini rahatsiz etmemek ve personelce düzenlenip yürütülen tibbi tedaviye hiç bir sekilde müdahalede bulunulmamak sarti ile hastalara dini telkinde bulunmak ve onlari manevi yönden desteklemek üzere talepleri halinde, dini inançlarina uygun olan din görevlisi davet edilir. Bunun için, saglik kurum ve kuruluslarinda uygun zaman ve mekan belirlenir.

Ifadeye muktedir olmayip da dini inanci bilinen ve kimsesiz olan agoni halindeki hastalar için de, talep sarti aranmaksizin, dini inançlarina uygun olan din görevlisi çagrilir.

Bu haklarin nasil ve ne zaman kullanilacagi ve bu konuda alinacak tedbirler, saglik kurulusunun çalisma usul ve esaslarini gösteren mevzuatta ayrica düzenlenir.

Insani Degerlere Saygi Gösterilmesi ve Ziyaret

Madde 39- Hasta, kisilik degerlerine uygun bir sekilde ve ortamda saglik hizmetlerinden faydalanma hakkina sahiptir.

Saglik hizmetlerinde görev alan bütün personel; hastalara, yakinlarina ve ziyaretçilere güleryüzlü, nazik, sefkatli ve saglik hizmetleri ile ilgili mevzuat ve bu Yönetmelik hükümlerine uygun sekilde davranmak zorundadir.

Saglik hizmetlerinin her safhasinda, hastalara, onlarin bedeni ve ruhi durumlari dikkate alinarak, hangi islemin neden ve nasil yapildigi, yapilacagi ve bekletilmeleri sözkonusu ise, bekletilmenin sebepleri hususunda gerekli ve yeterli bilgi verilir.

Saglik kurum ve kuruluslarinda, insan haysiyetine yakisir gereken her türlü hijyenik sartlarin saglanmasi, gürültünün ve rahatsiz edici diger bütün etkenlerin bertaraf edilmesi esastir. Gerektiginde, bu hususlar hasta tarafindan talep konusu yapilabilir.

Hasta ziyaretçilerinin kabul edilmesi, kurum veya kurulusça belirlenen usul ve esaslara uygun olarak ve hastalarin huzur ve sükunlarini bozacak fiil ve tutumlara sebebiyet vermeyecek sekilde gerçeklestirilir ve bu konuda gereken tedbirler alinir.

Refakatçi Bulundurma
Madde 40- Muayene ve tedavi sirasinda hastaya yardimci olmak üzere; mevzuatin ve kurum imkanlarinin elverdigi ve hastanin saglik durumunun gerektirdigi ölçüde, tedaviden sorumlu olan tabibin uygun görmesine bagli olarak, refakatçi bulundurulmasi istenebilir.

Bu hakkin nasil ve ne zaman kullanilacagi ve bu konuda alinacak tedbirler, saglik kurum ve kurulusunun çalisma usül ve esaslarini gösteren mevzuata ayrica düzenlenir.

Hizmetin Saglik Kurum ve Kurulusu Disinda Verilmesi

Madde 41- Hastalar, asagidaki hallerde saglik hizmetlerinden bulunduklari yerlerde de faydalanabilirler:

a) Koruyucu saglik hizmetlerinin verilmesinde,

b) Tibbi sebeplerden dolayi saglik kurulusuna bizzat gidilemeyen veya götürülemeyen hallerde,

c) Tabii afetler gibi olaganüstü hallerde.

Hizmetin saglik kurulusu disinda verilmesi ile ilgili usul ve esaslar, Bakanlik tarafindan ayrica düzenlenir.

SEKIZINCI BÖLÜM

Sorumluluk ve Hukuki Korunma Yollari

Müracaat, Sikayet ve Dava Hakki

Madde 42- Hastanin ve hasta ile ilgili bulunanlarin, hasta haklarinin ihlali halinde, mevzuat çerçevesinde her türlü müracaat, sikayet ve dava haklari vardir.

Saglik Kurum ve Kuruluslarinin Sorumlulugu

Madde 43- Hasta haklarinin ihlali halinde, personeli istihdam eden kurum ve kurulus aleyhine maddi veya manevi veyahut hem maddi ve hem de manevi tazminat davasi açilabilir.

Ancak, aleyhine dava açilacak merciin kamu kurum ve kurulusu olmasi halinde;

a) 2577 sayili Idari Yargilama Usulü Kanunu'nun 12 nci maddesine göre; hakkin bir idari islem dolayisi ile ihlal edilmesi halinde ilgililer, dogrudan dogruya tam yargi davasi veya iptal ve tam yargi davalarini birlikte açabilecekleri gibi ilk önce iptal davasi açarak bu davanin karara baglanmasi üzerine dava açma süresi içerisinde tam yargi davasi açabilirler.

b) Ayni Kanun'un 13 üncü maddesi uyarinca, zarar verici eylemin ögrenildigi tarihten itibaren en geç bir yil içinde maddi ve manevi tazminat olarak istenilen tazminat miktari ayri ayri gösterilerek idareye müracaat edilmesi ve talebin açikça veya zimnen reddi halinde kanuni süresi içinde idari yargi mercilerinde dava açilmasi gerekir.

Devlet Memuru veya Diger Kamu Görevlisi Personelin Sorumlulugu

Madde 44- Bu Yönetmelik'te gösterilmis olan hasta haklarinin fiilen kullanilmasina mani olan veya bu haklari baska sekilde ihlal eden personelin, cezai, mali ve inzibati sorumluluklarinin tamami veya bunlardan bir kismi dogabilir.

Birinci fikrada belirtilen sorumluluklar haricinde, ihlalin durumuna göre, personeli istihdam eden kurum ve kurulus tarafindan personel hakkinda uygulanacak idari tedbir ve müeyyideler saklidir.

Kamu Personelinin Sorumlulugunu Tespit UsulüMadde 45- Kamu kurum ve kuruluslarinda görevli personelin, hasta haklarini ihlal eden fiil ve halleri, sikayet halinde veya idarece kendiliginden tespit edildiginde, hadisenin takibi, sorusturulmasi ve gerekir ise müeyyideye baglanmasi için dogrudan valiliklerce veyahut Bakanlik veya personelin görevli oldugu kurumlar tarafindan müfettis veya muhakkik görevlendirilir.

Kamu Personeli Hakkindaki Müeyyideler
Madde 46- Hasta haklarinin Devlet memuru veya diger kamu görevlisi personel tarafindan ve görevleri sirasinda herhangi bir sekilde ihlali halinde uygulanacak müeyyideler asagida gösterilmistir:

a) Kamu görevlisi olan personelin fiilinin niteligine göre, sorusturmaci tarafindan hakkinda disiplin cezasi teklif edilmis ise, mevzuatin öngördügü disiplin cezalari yetkili amir veya kurullarca usulüne göre takdir edilir.

b) Hak ihlali ayni zamanda ceza hukukuna göre suç teskil ettigi takdirde, memur olan personel hakkinda, Memurin Muhakemati Hakkinda Kanunu Muvakkat hükümlerine göre yapilan sorusturma sonucunda lüzum-u muhakeme karari verilir ise, dosya cumhuriyet bassavciligi'na gönderilerek ceza davasi açilmasi ve böylece personel hakkinda fiiline uygun bulunan cezai müeyyidenin tatbiki saglanir.

c) Anayasa'nin 40 inci maddesinin ikinci fikrasi, 129 uncu maddesinin besinci fikrasi ve 657 sayili Devlet Memurlari Kanunu'nun 13 üncü maddesi ve ilgili diger mevzuat uyarinca, memurlarin ve diger kamu görevlilerinin hukuki sorumlulugu dogrudan dogruya memur aleyhine açilacak dava yolu ile gerçeklestirilemez. Dava, 43 üncü maddede gösterilen usule göre, ancak idare aleyhine açilabilir. Bu personelin hukuki sorumlulugunun dogmasi, idare aleyhine açilacak dava neticesinde tazmin karari verilmesine baglidir.

Kamu görevlisi personelin verdigi zarar, mahkeme karari üzerine idare tarafindan tazmin edildikten sonra, müsebbibi olan sorumlu personele rücu edilir.

d) Kamu görevlisi personelin mesleklerini resmi görevleri disinda serbest olarak icra etmekte iken isledikleri fiillerden dolayi haklarinda 47 nci maddeye göre islem yapilir.

Kamu Görevlisi Olmayan Personelin Sorumlulugu

Madde 47- Hasta haklarinin Devlet memuru veya diger kamu görevlisi olmayan personel tarafindan herhangi bir sekilde ihlali halinde uygulanacak müeyyideler asagida gösterilmistir:

a) Kamu görevlisi olmayan personel; haklari ihlal edilen hastanin dogrudan vaki olacak sikayeti üzerine veya bu fiillerin baska sekilde tespiti halinde Bakanlik veya baska kurum ve kuruluslar tarafindan yapilan bildirim üzerine, bunlarin özel kanunlara göre kurulmus olan kamu kurumu niteligindeki meslek kuruluslari haysiyet divanlarinca disiplin cezalari ile cezalandirilabilir.

b) Kamu görevlisi olmayan personelin hasta haklarini ihlallerinden dogan hukuki sorumluluklari, genel hükümlere göre dogrudan dogruya kendilerine veya bunlari çalistiran kurum ve kuruluslara karsi veya hem kendilerine ve hem de çalistiranlara karsi birlikte dava açilarak ileri sürülebilir.

c) Kamu görevlisi olmayan personel hakkinda, ceza hukukuna göre suç teskil eden fiilleri sebebiyle cezai müeyyideler tatbik edilmesi, genel hükümlere göre dogrudan dogruya cumhuriyet savciliklarina yapilacak ihbar veya sikayet yoluyla gerçeklestirilebilir.



DOKUZUNCU BÖLÜM

Son Hükümler

Kurum ve Kurulus Yetkililerinin Görevi

Madde 48- Saglik kurum ve kuruluslarinin yetkilileri; bu Yönetmelik'te ve diger mevzuatta belirtilen hasta haklarinin lafzina ve ruhuna uygun olarak kullanilabilmesine yardimci olmak amaci ile bu Yönetmelik'te gösterilen "hasta haklari"ni bir liste, tabela veya brosür haline getirerek, bunlari saglik kurum ve kurulusunun, hastalar, personel ve ziyaretçiler tarafindan kolayca ulasilip okunabilecek uygun yerlerinde bulundurmak da dahil olmak üzere, gereken bütün tedbirleri almakla mükellef ve yetkilidir.

Sakli Olan Hükümler

Madde 49- Milli güvenligin, kamu düzeninin, kamu yararinin, genel ahlakin ve genel sagligin korunmasi maksatlari ve kanun hükümleri ile getirilen özel düzenlemeler ve sinirlamalar saklidir.

Yürürlük
Madde 50- Bu Yönetmelik, yayimi tarihinde yürürlüge girer.

Yürütme

Madde 51- Bu Yönetmelik hükümlerini Saglik Bakani yürütür.