*hasta hakları*

[*CICIKIZ*]

HASTA HAKLARI YÖNETMELIGI
Resmi Gazete
01.08.1998 Cumartesi
Sayi: 23420
Sa lik Bakanli indan:
BIRINCI BÖLÜM
Amaç, Kapsam, Dayanak, Tanimlar ve Ilkeler
Amaç
Madde 1- Bu Yönetmelik; temel insan haklarinin sa lik hizmetleri sahasindaki yansimasi olan ve basta Türkiye Cumhuriyeti Anayasasi nda, di er mevzuatta ve milletlerarasi hukuki metinlerde kabul edilen "hasta haklari"ni somut olarak göstermek ve sa lik hizmeti verilen bütün kurum ve kuruluslarda ve sa lik kurum ve kuruluslari disinda sa lik hizmeti verilen hallerde, insan haysiyetine yakisir sekilde herkesin "hasta haklari"ndan faydalanabilmesine, hak ihlallerinden korunabilmesine ve gerekti inde hukuki korunma yollarini fiilen kullanabilmesine dair usül ve esaslari düzenlemek amaci ile hazirlanmistir.
Kapsam
Madde 2- Bu Yönetmelik; sa lik hizmeti verilen resmi ve özel bütün kurum ve kuruluslari, bu kurum ve kuruluslarda veya bunlarin disinda hizmete katilan her kademedeki ve unvandaki ilgilileri ve hizmetten faydalanma hakkini haiz olan bütün fertleri kapsar.
Hukuki Dayanak
Madde 3- Bu Yönetmelik; 3359 sayili Sa lik Hizmetleri Temel Kanunu nun 9 uncu maddesinin (c) bendine ve 181 sayili Sa lik Bakanli i nin Teskilat ve Görevleri Hakkinda Kanun Hükmünde Kararname nin 43 üncü maddesine dayanilarak hazirlanmistir.
Tanimlar
Madde 4- Bu Yönetmelik te geçen deyimlerden;
a) Bakanlik: Sa lik Bakanli i ni,
b) Hasta: Sa lik hizmetlerinden faydalanma ihtiyaci bulunan kimseyi,
c) Personel: Hizmetin, resmi veya özel sa lik kurumlarinda ve kuruluslarinda veya serbest olarak sunulmasina bakilmaksizin, sa lik hizmetinin verilmesine istirak eden bütün sa lik meslekleri mensuplarini ve sa lik meslekleri mensubu olmasa bile sa lik hizmetinin verilmesine sorumlu olarak istirak eden kimseleri,
d) Sa lik kurum ve kurulusu: Milli Savunma Bakanli i na ait olanlar hariç olmak üzere, sa lik hizmeti verilen resmi veya özel bütün kurum ve kuruluslar ile tababet icra edilen bütün yerleri,
e) Hasta haklari: Sa lik hizmetlerinden faydalanma ihtiyaci bulunan fertlerin, sirf insan olmalari sebebiyle sahip bulunduklari ve T.C. Anayasasi, milletlerarasi andlasmalar, kanunlar ve di er mevzuat ile teminat altina alinmis bulunan haklarini, ifade eder.
Ilkeler
Madde 5- Sa lik hizmetlerinin sunulmasinda asa idaki ilkelere uyulmasi sarttir:
a) Bedeni, ruhi ve sosyal yönden tam bir iyilik hali içinde yasama hakkinin, en temel insan hakki oldu u, hizmetin her safhasinda daima gözönünde bulundurulur.
b) Herkesin yasama, maddi ve manevi varli ini koruma ve gelistirme hakkini haiz oldu u ve hiçbir merci veya kimsenin bu hakki ortadan kaldirmak yetkisinin olmadi i bilinerek, hastaya insanca muamelede bulunulur.
c) Sa lik hizmetinin verilmesinde, hastalarin, irk, dil, din ve mezhep, cinsiyet, siyasi düsünce, felsefi inanç ve ekonomik ve sosyal durumlari ile sair farkliliklari dikkate alinamaz. Sa lik hizmetleri, herkesin kolayca ulasabilece i sekilde planlanip düzenlenir.
d) Tibbi zorunluluklar ve kanunlarda yazili haller disinda, rizasi olmaksizin kisinin vücut bütünlü üne ve di er kisilik haklarina dokunulamaz.
e) Kisi, rizasi ve Bakanli in izni olmaksizin tibbi arastirmalara tabi tutulamaz.
f) Kanun ile müsaade edilen haller ile tibbi zorunluluklar disinda, hastanin özel hayatinin ve aile hayatinin gizlili ine dokunulamaz.

[*CICIKIZ*]

IKINCI BÖLÜM
Sa lik Hizmetlerinden Faydalanma Hakki
Adalet ve Hakkaniyete Uygun Olarak Faydalanma
Madde 6- Hasta, adalet ve hakkaniyet ilkeleri çerçevesinde sa likli yasamanin tesvik edilmesine yönelik faaliyetler ve koruyucu sa lik hizmetleri de dahil olmak üzere, sa lik hizmetlerinden ihtiyaçlarina uygun olarak faydalanma hakkina sahiptir. Bu hak, sa lik hizmeti veren bütün kurum ve kuruluslar ile sa lik hizmetinde görev alan personelin adalet ve hakkaniyet ilkelerine uygun hizmet verme yükümlülüklerini de içerir.
Bilgi Isteme
Madde 7- Hasta, sa lik hizmetlerinden nasil faydalanabilece i konusunda bilgi isteyebilir. Bu hak, hangi sa lik kurulusundan hangi sartlara göre faydalanilabilece ini, sa lik kurum ve kuruluslari tarafindan verilen her türlü hizmet ve imkanin neler oldu unu ve müracaat edilen kurulusta verilen sa lik hizmetlerinden faydalanma usulüne ö renme haklarini da kapsar.
Bütün sa lik kurum ve kuruluslari, hastayi birinci fikra uyarinca bilgilendirmek için yeterli teknik donanimi haiz birimi olusturmak; bu birimde, hastaya kesin ve yeterli bilgi verebilecek nitelik ve ehliyete sahip personeli daimi olarak istihdam etmek ve hastanin ihtiyaci olan birimlere kolayca ulasabilmesini temin etmek üzere, kurulusun uygun yerlerinde bilgilendirici tabela, brosür ve isaretler bulundurmak gibi tedbirleri almak zorundadirlar.
Sa lik Kurulusunu Seçme ve De istirme
Madde 8- Hasta; tabi oldu u mevzuatin öngördü ü usül ve sartlara uyulmak kaydi ile, sa lik kurum ve kurulusunu seçme ve seçti i sa lik kurulusunda verilen sa lik hizmetinden faydalanma hakkina sahiptir. Mevzuat ile belirlenmis sevk sistemine uygun olmak sarti ile hasta sa lik kurulusunu de istirebilir. Ancak, kurulusu de istirmenin hayati tehlikeye yolaçip açmayaca i ve hastali inin daha da a irlasip a irlasmayaca i hususlarinda hastanin tabip tarafindan aydinlatilmasi ve hayati tehlike bakimindan sa lik kurulusunun de istirilmesinde tibben sakinca görülmemesi esastir.
Acil vak alar disinda, herhangi bir sosyal güvenlik kurulusuna ba li olup da mevzuatin öngördü ü sevk zincirine uymayanlar aradaki ücret farkini kendileri karsilar.
Hastanin sa lik kurulusunda kalmasinda tibben fayda bulunmayan veya bir baska sa lik kurulusuna nakli gerekli olan hallerde, durum hastaya veya 15 inci maddenin ikinci fikrasinda belirtilen kisilere açiklanir. Nakilden önce, gereken bilgiler nakil talebinde bulunulan veya tibben uygun görülen sa lik kurulusuna, sevkeden kurulus veya mevzuatla belirlenen yetkililerce verilir. Her iki durumda da hizmetin aksamadan ve kesintisiz olarak verilmesi esastir.
Personeli Tanima, Seçme ve De istirme
Madde 9- Hastaya talebi halinde, kendisine sa lik hizmeti verecek veya vermekte olan tabiplerin ve di er personelin kimlikleri, görev ve unvanlari hakkinda bilgi verilir.
Mevzuat ile belirlenmis usüllere uyulmak sarti ile hastanin, kendisine sa lik hizmeti verecek olan personeli serbestçe seçme, tedavisi ile ilgilenen tabibi de istirme ve baska tabiplerin konsültasyonunu istemek hakki vardir. Personeli seçme, tabibi de istirme ve konsültasyon isteme haklari kullanildi inda, mevzuat ile belirlenen ücret farki, bu haklari kullanan hasta tarafindan karsilanir.
Öncelik Sirasinin Belirlenmesini Isteme
Madde 10- Sa lik kurulusunun hizmet verme imkanlarinin yetersiz veya sinirli olmasi sebebiyle sa lik hizmeti talebi zamaninda karsilanamayan hallerde, hastanin, öncelik hakkinin tibbi kriterlere dayali ve objektif olarak belirlenmesini istemek hakki vardir. Acil ve adli vak alar ile yaslilar ve özürlüler hakkinda öncelik sirasinin belirlenmesinde ilgili mevzuat hükümleri uygulanir.
Tibbi Gereklere Uygun Teshis, Tedavi ve Bakim
Madde 11- Hasta, modern tibbi bilgi ve teknolojinin gereklerine uygun olarak teshisinin konulmasini, tedavisinin yapilmasini ve bakimini istemek hakkina sahiptir.
Tababetin ilkelerine ve tababet ile ilgili mevzuat hükümlerine aykiri veya aldatici mahiyette teshis ve tedavi yapilamaz.
Tibbi Gereklilikler Disinda Müdahale Yasa i
Madde 12- Teshis, tedavi veya korunma maksadi olmaksizin, ölüme veya hayati tehlikeye yolaçabilecek veya vücut bütünlü ünü ihlal edebilecek veya akli veya bedeni mukavemeti azaltabilecek hiçbir sey yapilamaz ve talep de edilemez.
Ötenazi Yasa i
Madde 13- Ötenazi yasaktir.
Tibbi gereklerden bahisle veya her ne suretle olursa olsun, hayat hakkindan vazgeçilemez. Kendisinin veya bir baskasinin talebi olsa dahil, kimsenin hayatina son verilemez.
Tibbi Özen Gösterilmesi
Madde 14- Personel, hastanin durumunun gerektirdi i tibbi özeni gösterir.
Hastanin hayatini kurtarmak veya sa li ini korumak mümkün olmadi i takdirde dahi, istirabini azaltmaya veya dindirmeye çalismak zorunludur.

[*CICIKIZ*]

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Sa lik Durumu Ile Ilgili Bilgi Alma Hakki
Genel Olarak Bilgi Isteme
Madde 15- Hasta; sa lik durumunu, kendisine uygulanacak tibbi islemleri, bunlarin faydalari ve muhtemel sakincalari, alternatif tibbi müdahale usülleri, tedavinin kabul edilmemesi halinde ortaya çikabilecek muhtemel sonuçlari ve hastali in seyri ve neticeleri konusunda sözlü veya yazili olarak bilgi istemek hakkina sahiptir.
Sa lik durumu ile ilgili gereken bilgiyi, bizzat hasta veya hastanin küçük, temyiz kudretinden yoksun veya kisitli olmasi halinde velisi veya vasisi isteyebilir. Hasta, sa lik durumu hakkinda bilgi almak üzere bir baskasina da yetki verebilir. Gerek görülen hallerde yetkinin belgelendirilmesi istenilebilir.
Hasta, tedavisi ile ilgilenen tabip disinda bir baska tabipten de sa lik
durumu hakkinda bilgi alabilir.
Kayitlari Inceleme
Madde 16- Hasta, sa lik durumu ile ilgili bilgiler bulunan dosyayi ve kayitlari, do rudan veya vekili veya kanuni temsilcisi vasitasi ile inceleyebilir ve bir suretini alabilir. Bu kayitlar, sadece hastanin tedavisi ile do rudan ilgili olanlar tarafindan görülebilir.
Kayitlarin Düzeltilmesini Isteme
Madde 17- Hasta; sa lik kurum ve kuruluslari nezdinde bulunan kayitlarinda eksik, belirsiz ve hatali tibbi ve sahsi bilgilerin tamamlanmasini, açiklanmasini, düzeltilmesini ve nihai sa lik durumu ve sahsi durumuna uygun hal e getirilmesini isteyebilir.
Bu hak, hastanin sa lik durumu ile ilgili raporlara itiraz ve ayni veya baska kurum ve kuruluslarda sa lik durumu hakkinda yeni rapor düzenlenmesini isteme haklarini da kapsar.
Bilgi Vermenin Usulü
Madde 18- Bilgi, gerekti inde tercüman kullanilarak, hastanin anlayabilece i sekilde, tibbi terimler mümkün oldu unca kullanilmadan, tereddüt ve süpheye yer verilmeden ve hastanin ruhi durumuna uygun ve nazik bir ifade ile verilir.
Bilgi Verilmesi Caiz Olmayan ve Tedbir Alinmasi Gereken haller
Madde 19- Hastanin manevi yapisi üzerinde fena tesir yapmak suretiyle hastali in artmasi ihtimalinin bulunmasi ve hastali in seyrinin ve sonucunun vahim görülmesi hallerinde, teshisin saklanmasi caizdir. Hastaya veya yakinlarina, hastanin sa lik durumu hakkinda bilgi verilip verilmemesi, yukaridaki fikrada belirtilen sartlar çerçevesinde tabibinin takdirine ba lidir.
Tedavisi olmayan bir teshis, ancak bir tabip tarafindan ve tam bir ihtiyat içinde hastaya hissettirilebilir veya bildirilebilir. Hastanin aksi yönde bir talebinin bulunmamasi veya açiklanaca i sahsin önceden belirlenmemesi halinde, böyle bir teshis ailesine bildirilir.
Bilgi Verilmesini Yasaklama
Madde 20- Ilgili mevzuat hükümlerine ve hastali in mahiyetine göre yetkili mercilerce alinacak tedbirlerin gerektirdi i haller disinda; hasta, sa lik durumu hakkinda kendisine veya ailesine veya yakinlarina bilgi verilmemesini isteyebilir.

[*CICIKIZ*]

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

Hasta Haklarinin Korunmasi
Mahremiyete Saygi Gösterilmesi
Madde 21- Hastanin, mahremiyetine saygi gösterilmesi esastir. Hasta mahremiyetinin korunmasini açikça talep de edebilir. Her türlü tibbi müdahale, hastanin mahremiyetine saygi gösterilmek suretiyle icra edilir.
Mahremiyete saygi gösterilmesi ve bunu istemek hakki;
a) Hastanin, sa lik durumu ile ilgili tibbi de erlendirmelerin gizlilik içerisinde yürütülmesini,
b) Muayenenin, teshisin, tedavinin ve hasta ile do rudan temasi gerektiren di er islemlerin makül bir gizlilik ortaminda gerçeklestirilmesini,
c) Tibben sakinca olmayan hallerde yaninda bir yakininin bulunmasina izin verilmesini,
d) Tedavisi ile do rudan ilgili olmayan kimselerin, tibbi müdahale sirasinda bulunmamasini,
e) Hastali in mahiyeti gerektirmedikçe hastanin sahsi ve ailevi hayatina müdahale edilmemesini,
f) Sa lik harcamalarinin kayna inin gizli tutulmasini, kapsar.
Ölüm olayi, mahremiyetin bozulmasi hakkini vermez
E itim verilen sa lik kurum ve kuruluslarinda, hastanin tedavisi ile do rudan ilgili olmayanlarin tibbi müdahale sirasinda bulunmasi gerekli ise; önceden veya tedavi sirasinda bunun için hastanin ayrica rizasi alinir.

Riza Olmaksizin Tibbi Ameliyeye Tabi Tutulmama
Madde 22- Kanunda gösterilen istisnalar hariç olmak üzere, kimse, rizasi olmaksizin ve verdi i rizaya uygun olmayan bir sekilde tibbi ameliyeye tabi tutulamaz.
Bir suç isledi i veya buna istirak etti i süphesi altinda bulunan kisinin isledi i suçun muhtemel delillerinin, kendisinin veya ma durun vücudunda oldu u düsünülen hallerde; bu delillerin ortaya çikarilmasi için sani in veya ma durun tibbi ameliyeye tabi tutulmasi, hakimin kararina ba lidir.
Gecikmesinde sakinca bulunan hallerde bu ameliye, cumhuriyet savcisinin
talebi üzerine yapilabilir.

Bilgilerin Gizli Tutulmasi
Madde 23- Sa lik hizmetinin verilmesi sebebiyle edinilen bilgiler, kanun ile müsaade edilen haller disinda, hiçbir sekilde açiklanamaz.
Kisinin rizasina dayansa bile, kisilik haklarindan bütünüyle vazgeçilmesi, bu haklarin baskalarina devri veya asiri sekilde sinirlanmasi neticesini do uran hallerde bilginin açiklanmasi, bunlari açiklayanin hukuki sorumlulu unu kaldirmaz.
Hukuki ve ahlaki yönden geçerli ve hakli bir sebebe dayanmaksizin hastaya zarar verme ihtimali bulunan bilginin ifsa edilmesi, personelin ve di er kimselerin hukuki ve cezai sorumlulu unu da gerektirir.
Arastirma ve e itim amaci ile yapilan faaliyetlerde de hastanin kimlik bilgileri, rizasi olmaksizin açiklanamaz.

[*CICIKIZ*]

BESINCI BÖLÜM

Tibbi Müdahalede Hastanin Rizasi
Hastanin Rizasi ve Izin
Madde 24- Tibbi müdahalelerde hastanin rizasi gerekir. Hasta küçük veya mahcur ise velisinden veya vasisinden izin alinir. Hastanin, velisinin veya vasisinin olmadi i veya hazir bulunamadi i veya hastanin ifade gücünün olmadi i hallerde, bu sart aranmaz.
Kanuni temsilci tarafindan muvafakat verilmeyen hallerde, müdahalede bulunmak tibben gerekli ise, velayet ve vesayet altindaki hastaya tibbi müdahalede bulunulabilmesi; Türk Medeni Kanunu nun 272 nci ve 431 inci maddeleri uyarinca mahkeme kararina ba lidir.
Kanuni temsilciden veya mahkemeden izin alinmasi zaman gerektirecek ve hastaya derhal müdahale edilmedi i takdirde hayati veya hayati organlarindan birisi tehdit altina girecek ise, izin sarti aranmaz.
Üçüncü fikrada belirtilen ve hayati veya hayati organlardan birisini tehdit eden acil haller haricinde, rizanin her zaman geri alinmasi mümkündür.
Rizanin geri alinmasi, hastanin tedaviyi reddetmesi anlamina gelir.
Rizanin müdahale basladiktan sonra geri alinmasi, ancak tibbi yönden sakinca bulunmamasi sartina ba lidir.

Tedaviyi Reddetme ve Durdurma
Madde 25- Kanunen zorunlu olan haller disinda ve do abilecek olumsuz sonuçlarin sorumlulu u hastaya ait olmak üzere; hasta kendisine uygulanmasi planlanan veya uygulanmakta olan tedaviyi reddetmek veya durdurulmasini istemek hakkina sahiptir. Bu halde, tedavinin uygulanmamasindan do acak sonuçlarin hastaya veya kanuni temsilcilerine veyahut yakinlarina anlatilmasi ve bunu gösteren yazili belge alinmasi gerekir.
Bu hakkin kullanilmasi, hastanin sa lik kurulusuna tekrar müracaatinde hasta aleyhine kullanilamaz.

Küçü ün veya Mahcurun Tibbi Müdahaleye Istiraki
Madde 26- Kanuni temsilcinin muvafakatinin gerekti i ve yeterli oldu u hallerde dahi, mümkün oldu u ölçüde küçük veya mahcur olan hastanin dinlenmesi suretiyle tibbi müdahaleye istiraki sa lanir.

Alisilmis Olmayan Tedavi Usullerinin Uygulanmasi
Madde 27- Klinik veya laboratuar muayeneleri sonucunda bilinen klasik tedavi metodlarinin hastaya fayda vermeyece inin sabit olmasi ve daha evvel deney hayvanlari üzerinde kafi derecede tecrübe edilmek suretiyle faydali tesirlerinin anlasilmasi ve hastanin rizasinin bulunmasi sartlari birlikte mevcut oldu unda, bilinen klasik tedavi metodlari yerine baska bir tedavi usulü uygulanabilir. Ayrica, bilinen klasik tedavi metodu disindaki bir metodun uygulanabilmesi için, hastaya faydali olaca inin ve bu tedavinin bilinen klasik tedavi usullerinden daha elverissiz sonuç vermeyece inin muhtemel olmasi da sarttir.
Evvelce tecrübe edilmemis bir tibbi tedavi ve müdahale usulü, ancak zarar vermeyece inin ve hastayi kurtaraca inin mutlak olarak öngörülmesi halinde yapilabilir.
Altinci Bölüm de yeralan hükümler saklidir.

Rizanin Sekli ve Geçerlili i
Madde 28- Mevzuatin öngördü ü istisnalar disinda, riza herhangi bir sekle ba li de ildir.
Hukuka ve ahlaka aykiri olarak alinan riza hükümsüzdür ve bu sekilde alinan rizaya dayanilarak müdahalede bulunulamaz.

Organ ve Doku Alinmasinda Riza
Madde 29- 18 yasindan küçük ve mümeyyiz olmayanlardan organ ve doku alinamaz. Bu sartlari tamam olanlardan teshis, tedavi ve bilimsel amaçlar ile organ veya doku alinmasi, 2238 sayili Organ ve Doku Alinmasi, Saklanmasi ve NakliHakkinda Kanun un 6 nci maddesinde öngörülen yazili sekil sartina tabidir. Ölüden organ ve doku alinma sarti ve cesetlerin bilimsel arastirma için muhafazasi hususunda 2238 sayili Kanun un 14 üncü maddesi hükümleri saklidir.

Aile Planlanmasi Hizmetleri ve Gebeli in Sona Erdirilmesi
Madde 30- Ilgilinin rizasi mevcut olsun veya olmasin, Bakanlik tarafindan tespit edilmis olanlar disindaki ilaç ve araçlar aile planlamasi hizmetlerinde kullanilamaz.
Gebeli in sona erdirilmesi, 2827 sayili Nüfus Planlamasi Hakkinda Kanun ile öngörülen sartlara tabidir.
Sterilizasyon ve gebeli in sona erdirilmesi hallerinde, hastanin rizasi ile evli ise esinin de rizasi gereklidir.

Rizanin Kapsami
Madde 31- Riza alinirken hastanin veya kanuni temsilcisinin tibbi müdahalenin konusu ve sonuçlari hakkinda bilgilendirilip aydinlatilmasi esastir.
Hastanin, uygulanacak tibbi müdahale için verdi i riza, bu müdahalenin gerektirdi i sair tibbi islemleri de kapsar. Ancak, tibbi islemlerin uygulanmasinda, bu Yönetmelik te ve di er mevzuatta belirlenen haklarin ihlal edilmemesi için azami ihtimam gösterilir.

[*CICIKIZ*]

ALTINCI BÖLÜM

Tibbi Arastirmalar
Tibbi Arastirmalarda Riza
Madde 32- Hiç kimse; Bakanli in izni ve kendi rizasi bulunmaksizin, tecrübe, arastirma veya e itim amaçli hiçbir tibbi müdahale konusu yapilamaz. Tibbi arastirmalardan beklenen tibbi fayda ve toplum menfaati, üzerinde arastirma yapilmasina riza gösteren gönüllünün hayatindan ve vücut bütünlü ünün korunmasindan üstün tutulamaz.
Tibbi arastirmalar, sadece, mevzuata göre arastirmada bulunmayan yetkili ve yeterli tibbi bilgi ve tecrübeyi haiz olan personel tarafindan, mevzuat ile belirlenmis bulunan yerlerde yürütülür.
Gönüllünün tibbi arastirmaya riza göstermis olmasi, bu arastirmada görev alan personelin sorumlulu unu ortadan kaldirmaz.

Gönüllünün Korunmasi ve Bilgilendirilmesi
Madde 33- Arastirmalarda, gönüllünün sa li ina ve di er kisilik haklarina zarar verilmemesi için gereken bütün tedbirler alinir. Arastirmanin gönüllüye verece i muhtemel zararlar önceden tespit edilemedi i takdirde; gönüllü, rizasi bulunsa dahi, arastirma konusu yapilamaz.
Gönüllü; arastirmanin maksadi, usulü, muhtemel faydalari ve zararlari ve arastirmaya istirak etmekten vazgeçebilece i ve arastirmanin her safhasinda baslangiçda verdi i rizayi geri alabilece i hususlarinda, önceden yeterince bilgilendirilir.

Riza Alinmasinin Usülü ve Sekli
Madde 34- Tibbi arastirma hakkinda yeterince bilgilendirilmis olan gönüllünün rizasinin maddi veya manevi hiçbir baski altinda olmaksizin, tamamen serbest iradesine dayanilarak alinmasina azami ihtimam gösterilir.
Tibbi arastirmalarda riza yazili sekil sartina tabidir.

Küçüklerin ve Mümeyyiz Olmayanlarin Durumu
Madde 35- Resit ve mümeyyiz olmayanlara, kendilerine faydasi olmadan, sirf tibbi arastirma amaci güden tibbi müdahaleler hiçbir surette tatbik edilemez. Faydalari bulunmasi sarti ile resit ve mümeyyiz olmayanlar üzerinde tibbi arastirma yapilmasi, velilerinin veya vasilerinin rizasina ba lidir. Kanuni temsilci tarafindan muvafakat verilmeyen hallerde, 24 üncü maddenin ikinci fikrasi hükmü uygulanir.

Ilaç ve Terkiplerin Arastirma Amaciyla Kullanimi
Madde 36- Özel mevzuatina göre izin veya ruhsat alinmis olsa dahi, sirf tibbi arastirma amaci ile hasta üzerinde kendi rizasi ve Bakanli in izni bulunmaksizin hiçbir ilaç ve terkip kullanilamaz.
Ilaç ve terkiplerin tibbi arastirmada kullanimi, 29/11/1993 tarihli ve 21480 sayili Resmi Gazete de yayimlanan Ilaç Arastirmalari Hakkinda Yönetmelik hükümlerine tabidir.

[*CICIKIZ*]

YEDINCI BÖLÜM

Di er Haklar
Güvenli in Sa lanmasi
Madde 37- Herkesin, sa lik kurum ve kuruluslarinda güvenlik içinde olmayi bekleme ve bunu istemek haklari vardir.
Bütün sa lik kurum ve kuruluslari, hastalarin ve ziyaretçi ve refakatçi gibi yakinlarinin can ve mal güvenliklerinin korunmasi ve sa lanmasi için gerekli tedbirleri almak zorundadirlar.
Tutuklu ve hükümlerin sa lik kurum ve kuruluslarinda muhafazalari ile ilgili özel mevzuat hükümleri saklidir.

Dini Vecibeleri Yerine Getirebilme ve Dini Hizmetlerden Faydalanma
Madde 38- Sa lik kurum ve kuruluslarinin imkanlari ölçüsünde hastalara dini vecibelerini serbestçe yerine getirebilmeleri için gereken tedbirler alinir.
Kurum hizmetlerinde aksamalara sebebiyet verilmemek, baskalarini rahatsiz etmemek ve personelce düzenlenip yürütülen tibbi tedaviye hiç bir sekilde müdahalede bulunulmamak sarti ile hastalara dini telkinde bulunmak ve onlari manevi yönden desteklemek üzere talepleri halinde, dini inançlarina uygun olan din görevlisi davet edilir. Bunun için, sa lik kurum ve kuruluslarinda uygun zaman ve mekan belirlenir.
Ifadeye muktedir olmayip da dini inanci bilinen ve kimsesiz olan agoni halindeki hastalar için de, talep sarti aranmaksizin, dini inançlarina uygun olan din görevlisi ça rilir.
Bu haklarin nasil ve ne zaman kullanilaca i ve bu konuda alinacak tedbirler, sa lik kurulusunun çalisma usul ve esaslarini gösteren mevzuatta ayrica düzenlenir.

Insani De erlere Saygi Gösterilmesi ve Ziyaret
Madde 39- Hasta, kisilik de erlerine uygun bir sekilde ve ortamda sa lik hizmetlerinden faydalanma hakkina sahiptir.
Sa lik hizmetlerinde görev alan bütün personel; hastalara, yakinlarina ve ziyaretçilere güleryüzlü, nazik, sefkatli ve sa lik hizmetleri ile ilgili mevzuat ve bu Yönetmelik hükümlerine uygun sekilde davranmak zorundadir.
Sa lik hizmetlerinin her safhasinda, hastalara, onlarin bedeni ve ruhi durumlari dikkate alinarak, hangi islemin neden ve nasil yapildi i, yapilaca i ve bekletilmeleri sözkonusu ise, bekletilmenin sebepleri hususunda gerekli ve yeterli bilgi verilir.
Sa lik kurum ve kuruluslarinda, insan haysiyetine yakisir gereken her türlü hijyenik sartlarin sa lanmasi, gürültünün ve rahatsiz edici di er bütün etkenlerin bertaraf edilmesi esastir. Gerekti inde, bu hususlar hasta tarafindan talep konusu yapilabilir.
Hasta ziyaretçilerinin kabul edilmesi, kurum veya kurulusca belirlenen usul ve esaslara uygun olarak ve hastalarin huzur ve sükunlarini bozacak fiil ve tutumlara sebebiyet vermeyecek sekilde gerçeklestirilir ve bu konuda gereken tedbirler alinir.

Refakatçi Bulundurma
Madde 40- Muayene ve tedavi sirasinda hastaya yardimci olmak üzere; mevzuatin ve kurum imkanlarinin elverdi i ve hastanin sa lik durumunun gerektirdi i ölçüde, tedaviden sorumlu olan tabibin uygun görmesine ba li olarak, refakatçi bulundurulmasi istenebilir.
Bu hakkin nasil ve ne zaman kullanilaca i ve bu konuda alinacak tedbirler, sa lik kurum ve kurulusunun çalisma usül ve esaslarini gösteren mevzuata ayrica düzenlenir.

Hizmetin Sa lik Kurum ve Kurulusu Disinda Verilmesi
Madde 41- Hastalar, asa idaki hallerde sa lik hizmetlerinden bulunduklari yerlerde de faydalanabilirler:
a) Koruyucu sa lik hizmetlerinin verilmesinde,
b) Tibbi sebeplerden dolayi sa lik kurulusuna bizzat gidilemeyen veya götürülemeyen hallerde,
c) Tabii afetler gibi ola anüstü hallerde.
Hizmetin sa lik kurulusu disinda verilmesi ile ilgili usul ve esaslar,
Bakanlik tarafindan ayrica düzenlenir.

[*CICIKIZ*]

SEKIZINCI BÖLÜM

Sorumluluk ve Hukuki Korunma Yollari
Müracaat, Sikayet ve Dava Hakki
Madde 42- Hastanin ve hasta ile ilgili bulunanlarin, hasta haklarinin ihlali halinde, mevzuat çerçevesinde her türlü müracaat, sikayet ve dava haklari vardir.

Sa lik Kurum ve Kuruluslarinin Sorumlulu u
Madde 43- Hasta haklarinin ihlali halinde, personeli istihdam eden kurum ve kurulus aleyhine maddi veya manevi veyahut hem maddi ve hem de manevi tazminat davasi açilabilir.
Ancak, aleyhine dava açilacak merciin kamu kurum ve kurulusu olmasi halinde;
a) 2577 sayili Idari Yargilama Usulü Kanunu nun 12 nci maddesine göre; hakkin bir idari islem dolayisi ile ihlal edilmesi halinde ilgililer, do rudan do ruya tam yargi davasi veya iptal ve tam yargi davalarini birlikte açabilecekleri gibi ilk önce iptal davasi açarak bu davanin karara ba lanmasi üzerine dava açma süresi içerisinde tam yargi davasi açabilirler.
b) Ayni Kanun un 13 üncü maddesi uyarinca, zarar verici eylemin ö renildi i tarihten itibaren en geç bir yil içinde maddi ve manevi tazminat olarak istenilen tazminat miktari ayri ayri gösterilerek idareye müracaat edilmesi ve talebin açikca veya zimnen reddi halinde kanuni süresi içinde idari yargi mercilerinde dava açilmasi gerekir.

Devlet Memuru veya Di er Kamu Görevlisi Personelin Sorumlulu u
Madde 44- Bu Yönetmelik te gösterilmis olan hasta haklarinin fiilen kullanilmasina mani olan veya bu haklari baska sekilde ihlal eden personelin, cezai, mali ve inzibati sorumluluklarinin tamami veya bunlardan bir kismi do abilir.
Birinci fikrada belirtilen sorumluluklar haricinde, ihlalin durumuna göre, personeli istihdam eden kurum ve kurulus tarafindan personel hakkinda uygulanacak idari tedbir ve müeyyideler saklidir.

Kamu Personelinin Sorumlulu unu Tesbit Usulü
Madde 45- Kamu kurum ve kuruluslarinda görevli personelin, hasta haklarini ihlal eden fiil ve halleri, sikayet halinde veya idarece kendili inden tespit edildi inde, hadisenin takibi, sorusturulmasi ve gerekir ise müeyyideye ba lanmasi için do rudan valiliklerce veyahut Bakanlik veya personelin görevli oldu u kurumlar tarafindan müfettis veya muhakkik görevlendirilir.

Kamu Personeli Hakkindaki Müeyyideler
Madde 46- Hasta haklarinin Devlet memuru veya di er kamu görevlisi personel tarafindan ve görevleri sirasinda herhangi bir sekilde ihlali halinde uygulanacak müeyyideler asa ida gösterilmistir:
a) Kamu görevlisi olan personelin fiilinin niteli ine göre, sorusturmaci tarafindan hakkinda disiplin cezasi teklif edilmis ise, mevzuatin öngördü ü disiplin cezalari yetkili amir veya kurullarca usulüne göre takdir edilir.
b) Hak ihlali ayni zamanda ceza hukukuna göre suç teskil etti i takdirde, memur olan personel hakkinda, Memurin Muhakemati Hakkinda Kanunu Muvakkat hükümlerine göre yapilan sorusturma sonucunda lüzum-u muhakeme karari verilir ise, dosya cumhuriyet bassavcili i na gönderilerek ceza davasi açilmasi ve böylece personel hakkinda fiiline uygun bulunan cezai müeyyidenin tatbiki sa lanir.
c) Anayasa nin 40 inci maddesinin ikinci fikrasi, 129 uncu maddesinin besinci fikrasi ve 657 sayili Devlet Memurlari Kanunu nun 13 üncü maddesi ve ilgili di er mevzuat uyarinca, memurlarin ve di er kamu görevlilerinin hukuki sorumlulu u do rudan do ruya memur aleyhine açilacak dava yolu ile gerçeklestirilemez. Dava, 43 üncü maddede gösterilen usule göre, ancak idare aleyhine açilabilir. Bu personelin hukuki sorumlulu unun do masi, idare aleyhine açilacak dava neticesinde tazmin karari verilmesine ba lidir. Kamu görevlisi personelin verdi i zarar, mahkeme karari üzerine idare tarafindan tazmin edildikten sonra, müsebbibi olan sorumlu personele rücü edilir.
d) Kamu görevlisi personelin mesleklerini resmi görevleri disinda serbest olarak icra etmekte iken isledikleri fiillerden dolayi haklarinda 47 nci maddeye göre islem yapilir.

Kamu Görevlisi Olmayan Personelin Sorumlulu u
Madde 47- Hasta haklarinin Devlet memuru veya di er kamu görevlisi olmayan personel tarafindan herhangi bir sekilde ihlali halinde uygulanacak müeyyideler asa ida gösterilmistir:
a) Kamu görevlisi olmayan personel; haklari ihlal edilen hastanin do rudan vaki olacak sikayeti üzerine veya bu fiillerin baska sekilde tespiti halinde Bakanlik veya baska kurum ve kuruluslar tarafindan yapilan bildirim üzerine, bunlarin özel kanunlara göre kurulmus olan kamu kurumu niteli indeki meslek kuruluslari haysiyet divanlarinca disiplin cezalari ile cezalandirilabilir.
b) Kamu görevlisi olmayan personelin hasta haklarini ihlallerinden do an hukuki sorumluluklari, genel hükümlere göre do rudan do ruya kendilerine veya bunlari çalistiran kurum ve kuruluslara karsi veya hem kendilerine ve hem de çalistiranlara karsi birlikte dava açilarak ileri sürülebilir.
c) Kamu görevlisi olmayan personel hakkinda, ceza hukukuna göre suç teskil eden fiilleri sebebiyle cezai müeyyideler tatbik edilmesi, genel hükümlere göre do rudan do ruya cumhuriyet savciliklarina yapilacak ihbar veya sikayet yoluyla gerçeklestirilebilir

[*CICIKIZ*]

DOKUZUNCU BÖLÜM

Son Hükümler
Kurum ve Kurulus Yetkililerinin Görevi
Madde 48- Sa lik kurum ve kuruluslarinin yetkilileri; bu Yönetmelik te ve di er mevzuatta belirtilen hasta haklarinin lafzina ve ruhuna uygun olarak kullanilabilmesine yardimci olmak amaci ile bu Yönetmelik te gösterilen "hasta haklari"ni bir liste, tabela veya brosür haline getirerek, bunlari sa lik kurum ve kurulusunun, hastalar, personel ve ziyaretçiler tarafindan kolayca ulasilip okunabilecek uygun yerlerinde bulundurmak da dahil olmak üzere, gereken bütün tedbirleri almakla mükellef ve yetkilidir.

Sakli Olan Hükümler
Madde 49- Milli güvenli in, kamu düzeninin, kamu yararinin, genel ahlakin ve genel sa li in korunmasi maksatlari ve kanun hükümleri ile getirilen özel düzenlemeler ve sinirlamalar saklidir.

Yürürlük
Madde 50- Bu Yönetmelik, yayimi tarihinde yürürlü e girer.

Yürütme
Madde 51- Bu Yönetmelik hükümlerini Sa lik Bakani yürütür